Suy gan cấp tính xảy ra khi hầu hết các tế bào gan bị tổn thương không thể sửa chữa, khiến gan nhanh chóng mất khả năng hoạt động. Nhìn chung, suy gan là một tình trạng đe dọa tính mạng cần được điều trị khẩn cấp.
1. Tổng quan về suy gan
Suy gan cấp tính là mất chức năng gan xảy ra nhanh chóng – từ 48 giờ đến vài tuần, ở những người không có bệnh gan từ trước. So với suy gan mãn tính, suy gan cấp tính ít phổ biến hơn và cũng phát triển chậm hơn.
Suy gan cấp tính, còn được gọi là suy gan tối cao, có nguy cơ biến chứng nghiêm trọng phải nhập viện khẩn cấp. Chúng bao gồm các biến chứng chảy máu nghiêm trọng và tăng áp lực trong não.
Tùy thuộc vào nguyên nhân, suy gan tối cao sẽ được điều trị theo nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, ghép gan có thể là cách chữa trị duy nhất.
2. Triệu chứng suy gan cấp tính
Các dấu hiệu và triệu chứng của suy gan cấp tính có thể bao gồm:
Vàng da và nhãn cầu;
Đau vùng thượng vị phải;
Sưng bụng;
Buồn nôn và nôn mửa;
Cảm thấy không khỏe, khó chịu nói chung;
Mất phương hướng hoặc nhầm lẫn;
Buồn ngủ.
3. Khi nào đi khám bác sĩ?
Suy gan cấp tính có thể phát triển nhanh chóng ở một người khỏe mạnh và đe dọa tính mạng. Vì vậy, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn hoặc người thân đột nhiên có:
Mắt hoặc da vàng;
Đau ở vùng bụng trên;
Bất kỳ thay đổi bất thường nào về trạng thái tinh thần, tính cách hoặc hành vi.
4. Nguyên nhân gây suy gan cấp tính
Suy gan cấp tính xảy ra khi các tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng đến mức chúng không còn khả năng hoạt động. Nguyên nhân gây suy gan cấp tính có thể bao gồm:
Quá liều Acetaminophen
Dùng quá nhiều acetaminophen (Tylenol hoặc những người khác) là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy gan cấp tính ở Hoa Kỳ. Điều này thường xảy ra sau khi bạn dùng một liều rất lớn acetaminophen, hoặc sau một thời gian dùng liều cao acetaminophen mỗi ngày. Nếu bạn hoặc người thân đã dùng quá liều acetaminophen, hãy nói với bác sĩ của bạn càng sớm càng tốt, ngay cả khi chưa có dấu hiệu suy gan;
Thuốc theo toa
Một số loại thuốc theo toa có thể gây suy gan cấp tính, bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid và thuốc chống co giật.
Thảo dược bổ sung
Các loại thuốc thảo dược và chất bổ sung có liên quan đến suy gan cấp tính bao gồm kava (rễ tiêu), Ma Hoàng, skullcap (Golden và Scutellaria) và bạc hà cay nồng.
Viêm gan và các loại virus khác
Viêm gan A, B và E là một trong những nguyên nhân gây suy gan cấp tính. Các vi-rút khác cũng liên quan đến tình trạng này bao gồm Epstein-Barr (EBV), cytomegalo (CMV) và herpes simplex (HSV).
Độc tố
Các độc tố được cho là gây suy gan cấp tính bao gồm nấm nắp tử thần Amanita phalloides, một loại nấm độc hoang dã thường bị nhầm lẫn với nấm ăn được an toàn. Một độc tố khác cũng được đề cập là Carbon tetrachloride – một hóa chất công nghiệp được tìm thấy trong chất làm lạnh và dung môi cho sáp, vecni hoặc các vật liệu khác.
Bệnh tự miễn
Suy gan cũng có khả năng được gây ra bởi viêm gan tự miễn – khi hệ thống miễn dịch thất bại, tự tấn công các tế bào gan, gây viêm và tổn thương.
Bệnh về tĩnh mạch ở gan
Bệnh mạch máu – chẳng hạn như hội chứng Budd-Chiari (tắc tĩnh mạch gan), có thể dẫn đến suy gan cấp tính.
Bệnh chuyển hóa
Các bệnh chuyển hóa hiếm gặp, chẳng hạn như bệnh Wilson (một rối loạn chuyển hóa đồng di truyền) và gan nhiễm mỡ cấp tính của thai kỳ, đôi khi gây ra suy gan cấp tính cấp tính thấp.
Ung thư
Ung thư bắt đầu từ gan hoặc di căn đến gan có thể khiến gan của bạn bị suy giảm.
Sốc
Nhiễm trùng huyết và sốc có thể làm giảm nghiêm trọng lưu lượng máu đến gan và gây suy gan.
Cũng có nhiều trường hợp suy gan cấp tính không có nguyên nhân rõ ràng.
5. Phòng ngừa suy gan cấp tính
Để giảm nguy cơ suy gan, bạn nên chăm sóc gan bằng cách:
Làm theo hướng dẫn dùng thuốc
Nếu bạn dùng acetaminophen hoặc các loại thuốc khác, hãy kiểm tra hướng dẫn về liều lượng khuyến cáo và không vượt quá liều lượng khuyến cáo. Những người bị bệnh gan nên hỏi bác sĩ của họ về một liều acetaminophen an toàn trước khi dùng nó. Ngoài ra, hãy nói với bác sĩ của bạn về tất cả các loại thuốc bạn đang dùng, thậm chí cả thuốc thảo dược hoặc thuốc không kê đơn.
Đừng lạm dụng rượu
Phụ nữ ở mọi lứa tuổi và nam giới trên 65 tuổi nên uống không quá 1 ly mỗi ngày. Nam thanh niên không nên tiêu thụ quá 2 ly mỗi ngày.
Tránh rủi ro
Tránh dùng chung kim tiêm và ống tiêm, hạn chế hút thuốc và sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục. Nếu bạn muốn có được một hình xăm hoặc đục một lỗ trên cơ thể của bạn, bạn cần phải chọn một trung tâm đảm bảo vệ sinh và an toàn.
Tiêm chủng
Những người bị bệnh gan mãn tính, tiền sử nhiễm viêm gan hoặc tăng nguy cơ viêm gan nên nói chuyện với bác sĩ của họ về việc chủng ngừa viêm gan B hoặc viêm gan A.
Tránh tiếp xúc với máu và chất dịch cơ thể của người khác
Vô tình đâm thủng bằng kim tiêm bị ô nhiễm hoặc làm sạch máu và chất dịch cơ thể của người khác không đúng cách có thể lây lan vi rút viêm gan. Tương tự, dùng chung dao cạo râu hoặc bàn chải đánh răng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Vệ sinh an toàn thực phẩm
Thực hành “ăn chín uống luộc”, không ăn nấm dại vì rất khó phân biệt nấm độc với nấm an toàn.
Hãy cẩn thận với hóa chất
Khi sử dụng dung dịch tẩy rửa bằng khí dung, phun thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm, sơn và các hóa chất độc hại khác,… cần phải tự bảo vệ mình bằng cách mở cửa phòng để được thông gió, đồng thời kết hợp đeo khẩu trang, găng tay, áo sơ mi dài tay, mũ và làm theo hướng dẫn sử dụng sản phẩm một cách cẩn thận.
Duy trì cân nặng hợp lý
Béo phì có thể gây ra gan nhiễm mỡ (không do rượu), cũng như viêm gan và xơ gan.
Tóm lại, các nguyên nhân gây suy gan cấp tính thường khác nhau, bao gồm quá liều acetaminophen (Tylenol), virus, nấm độc hại và một số loại thảo mộc. Suy gan tối cao rất hiếm gặp, với các triệu chứng ban đầu khó phát hiện. Do đó, bệnh nhân cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức để được chăm sóc khẩn cấp khi thấy các dấu hiệu vàng da, dễ chảy máu, bụng to, chóng mặt, buồn ngủ bất thường hoặc thậm chí hôn mê.