Xơ hóa gan tiến triển rất nguy hiểm và là nguyên nhân chính gây tử vong. Do đó, chẩn đoán sớm xơ gan để điều trị thích hợp là vô cùng quan trọng.
Khám sức khỏe
Để chẩn đoán xơ gan, trước tiên bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, tình trạng y tế và lịch sử y tế của bệnh nhân. Sau đó, họ sẽ kiểm tra các dấu hiệu của bệnh xơ gan như:
– Bụng căng phồng.
– Kích thước gan lớn hơn bình thường.
– Mô vú phụ (xuất hiện ở nam giới).
– Chảy máu trong lòng bàn tay.
– Da hoặc mắt màu vàng.
– Các mạch máu có thể nhìn thấy rõ dưới da.
Xét nghiệm chức năng gan
Các xét nghiệm chức năng gan đo lượng men gan và protein mà gan tạo ra được sử dụng để chẩn đoán xơ gan. Trong đó, bác sĩ sẽ xem xét các chỉ số sau:
– Enzyme alanine transaminase (ALT) và aspartate transaminase (AST): đây là những enzyme giúp phân hủy protein và axit amin. Nếu nồng độ ALT và AST tăng cao, điều đó có nghĩa là gan đang bị tổn thương gan do xơ gan hoặc một bệnh khác.
Albumin: là một loại protein được tạo ra bởi gan. Khi gan bị tổn thương, mức độ albumin trong máu giảm xuống.
Bilirubin: Sắc tố màu vàng vẫn còn trong máu sau khi các tế bào máu chết. Gan loại bỏ bilirubin khỏi máu và bài tiết nó ra khỏi cơ thể trong phân. Nếu gan không hoạt động bình thường, bilirubin sẽ tích tụ trong máu, khiến da và mắt có màu vàng.
Creatinine: là một sản phẩm được làm từ hoạt động cơ bắp và thận lọc nó ra khỏi cơ thể. Nồng độ creatinine cao là dấu hiệu của tổn thương thận, có thể xảy ra ở giai đoạn cuối của bệnh xơ gan.
Xét nghiệm đông máu (thời gian prothrombine và chỉ số bình thường hóa quốc tế): Vì gan giúp tạo ra các yếu tố đông máu, xét nghiệm này giúp đánh giá thời gian cần thiết để hình thành cục máu đông. Nếu thời gian đông máu lâu, bác sĩ có thể chẩn đoán xơ gan.
Một số xét nghiệm máu khác mà bạn có thể cần để chẩn đoán xơ gan bao gồm:
Công thức máu toàn phần (CBC): kiểm tra số lượng tế bào hồng cầu và bạch cầu
– Xét nghiệm máu viêm gan: tìm kiếm các virus gây viêm gan A, B và C vì viêm gan là một căn bệnh nguy hiểm và có thể dẫn đến xơ gan.
– Xét nghiệm máu ngoại biên: bệnh nhân xơ gan thường bị thiếu máu, nếu có xuất huyết tiêu hóa, thiếu máu hypochromic – hemoglobin giảm, số lượng tiểu cầu thường giảm.
Siêu âm chẩn đoán xơ gan
Đây là một xét nghiệm không xâm lấn sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của nhiều cơ quan bao gồm cả gan. Siêu âm không đau và thường mất ít hơn 30 phút. Trong khi bệnh nhân nằm trên giường hoặc trên bàn khám, một đầu dò siêu âm được đặt trên cơ thể. Nó phát ra sóng âm thanh được phản xạ từ gan và chuyển đổi thành hình ảnh máy tính giúp các bác sĩ chẩn đoán xơ gan.
Kết quả siêu âm ở bệnh nhân xơ gan thường là:
– Gan to và sáng, cường độ siêu âm giảm theo chiều sâu, ánh sáng siêu âm yếu nhanh do thoái hóa mỡ của tổ chức gan.
– Viền gan không đều do nhân xơ trên bề mặt gan, viền gan. Thùy đuôi được mở rộng, tỷ lệ độ dày của thùy đuôi khi cắt ngang thùy đuôi và gan phải ở người bình thường không vượt quá 2/3. Nếu tỷ lệ này cao, nó là một dấu hiệu đặc trưng của xơ gan.
Chụp cắt lớp vi tính (CT)
Xét nghiệm này sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh cắt ngang của cơ thể. Bệnh nhân có thể dùng chất tương phản trước khi chụp để bác sĩ có thể nhìn thấy hình ảnh của gan rõ ràng hơn, từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác xơ gan.
Chụp cộng hưởng từ (MRI)
Thay vì sử dụng tia X, chụp cộng hưởng từ (MRI) tạo ra hình ảnh bằng sóng vô tuyến và từ trường. Đôi khi, thuốc nhuộm tương phản cũng được sử dụng trong thủ tục này để chẩn đoán xơ gan.
Chụp MRI có thể mất từ 15 phút đến một giờ. Đôi khi bệnh nhân sẽ thấy MRI bất tiện hơn nhiều so với CT. Bởi chúng sẽ được bịt kín trong một ống hẹp và khi vận hành máy sẽ tạo ra tiếng động lớn khiến một số người khó chịu.
Nội soi
Phương pháp nội soi chẩn đoán xơ gan sử dụng một ống nhỏ với ánh sáng và máy ảnh ở một đầu được đưa vào cơ thể. Bác sĩ có thể nhìn thấy các mạch máu bất thường trong gan.
Nếu bệnh nhân bị xơ gan, các tĩnh mạch gan trở nên mở rộng vì các vết sẹo trong gan ngăn máu chảy từ tĩnh mạch cửa vào gan. Theo thời gian, áp lực tích tụ trong các tĩnh mạch này và máu dự phòng vào dạ dày, ruột hoặc thực quản.
Đo đàn hồi cộng hưởng từ (MRE) và đo đàn hồi thoáng qua (TE)
Đây là những phương pháp mới được sử dụng để chẩn đoán xơ gan bằng cách kiểm tra độ đàn hồi của gan, từ đó phát hiện các vết sẹo do tổn thương gan gây ra. Bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm này thay vì sinh thiết gan vì chúng ít xâm lấn hơn. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn chưa phổ biến tại Việt Nam.
Sinh thiết gan
Đối với sinh thiết gan, trước tiên bác sĩ sẽ làm tê bụng của bệnh nhân. Sau đó, một cây kim mịn được đưa qua bụng vào gan và một mảnh mô nhỏ được lấy ra. Để thao tác kim, bác sĩ có thể sử dụng chụp cắt lớp vi tính (CT), siêu âm hoặc phương pháp hình ảnh khác.
Bác sĩ sẽ xem xét mẫu mô được lấy dưới kính hiển vi để tìm dấu hiệu tổn thương. Sinh thiết gan là phương pháp hiệu quả giúp các bác sĩ chẩn đoán xơ gan cũng như tìm ra nguyên nhân gây tổn thương gan. Tuy nhiên, đây là một kỹ thuật xâm lấn, khó thực hiện với một số nhược điểm, vì vậy nó cần được chỉ định cẩn thận.